Ο κορωνοϊός, πέρα από την δραματική οικονομική επιδείνωση και το χάος που προκάλεσε, έχει επιταχύνει την ανάγκη αλλαγών, το είδος και το μέγεθος των οποίων δεν μπορεί να αποτυπωθεί με σαφήνεια. Είναι σίγουρο όμως ότι είναι αλλαγές μεγάλης κλίμακας και επιρροής σε μια οικονομία που οι κλάδοι της βρίσκονται σε μετασχηματισμό.

Αυτό που χρειάζεται αυτή την χρονική στιγμή είναι τόσο η θεσμική λειτουργία του κράτους όσο και η εταιρική ηγεσία να επιδείξει αντανακλαστικά σε τρεις τομείς:

α) Να υπερισχύσει η δημιουργικότητα και καινοτομία έναντι της οικονομικής δύναμης

β) Να σκύψει πάνω από τα προβλήματα των εργαζομένων

γ) Να αφουγκρασθεί και να υπηρετήσει περισσότερο τα κοινά.

Θα είναι ένας διαρκής αγώνας δρόμου που προϋποθέτει, κοινωνική ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη, συναισθηματική νοημοσύνη, επαναδιάταξη του μοντέλου της οικονομίας της πρόνοιας, της φροντίδας, και της καινοτομίας.

Ευτυχώς υπάρχουν παραδείγματα τέτοιας ηγεσίας και στην Ελλάδα εκτός από το εξωτερικό. Είδαμε αξιοσημείωτες κινήσεις, όπως οι προσφορές και οι δωρεές μεγάλων εταιρειών για ενίσχυση των δομών υγείας και την προμήθεια υγειονομικών υλικών. Ενώ στο εξωτερικό εταιρείες όπως η Ferrari και η Fiat που έχουν μετατρέψει τα εργοστάσιά τους σε χώρους παραγωγής αναπνευστήρων. Οι εταιρείες Alibaba και Xiaomi αναπροσάρμοσαν τις γραμμές παραγωγής τους σε παραγωγή μασκών και αντισηπτικών. Η LVMH στη Γαλλία αντικατέστησε την παραγωγή καλλυντικών με αντισηπτικά και τα διέθεσε δωρεάν σε νοσοκομεία και υπηρεσίες υγείας κλπ.

Όμως η μεγαλύτερη αγωνία του κόσμου, μετά τον φόβο του ιού, είναι ο φόβος της απόλυσης. Στις ΗΠΑ μέσα στις πρώτες 60 ημέρες της πανδημίας, έχασαν τη δουλειά τους περισσότεροι από 32 εκατ. άνθρωποι. Στις ευρωπαϊκές χώρες αυξάνεται διαρκώς ο αριθμός των ανέργων και ένας στους τέσσερις προβλέπεται ότι θα χάσει τη δουλειά του!

Έτσι το δεύτερο μεγαλύτερο στοίχημα είναι η αναδιάταξη για επαναπρόσληψη εργαζομένων. Να επανεκτιμήθουν οι συνθήκες εργασίας των χαμηλά αμειβόμενων που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του πυρός, όπου παρατηρείται έλλειψη υγιεινής και ασφάλειας.

Θα χρειασθεί ολιστική ανάταξη, επανεκκίνηση και ανοικοδόμηση με βασικό άξονα το πλέον ανεκτίμητο περιουσιακό μας στοιχείο: το ανθρώπινο κεφάλαιο. 

Γιαυτό τόσο η πολιτεία με τις θεσμικές δομές της όσο και οι εταιρείες πρέπει να δείξουν τις αξίες τους, γιατί είναι σημείο αναφοράς για τους εργαζόμενους διότι οι αλλαγές είναι πρωτόγνωρες. 

Οι κοινωνίες, οι οργανισμοί, αλλάζουν και θα αλλάζουν στο μέλλον καθώς η επιδημία άλλαξε πολλά από τα στερεότυπα στον τρόπο λειτουργίας όλων μας.