Στην ανατολική ακτή της Αττικής, η ιωνική Τετράπολις αποτέλεσε κατά την αρχαιότητα τον συνοικισμό των δήμων του Μαραθώνος, της Οινόης, της Τρικορύνθου και της Προβαλίνθου, οι οποίοι καταλάμβαναν την περιοχή στις βορειοανατολικές υπώρειες του Βριλησσού (Πεντελικού όρους) και τις πεδινές εκτάσεις με άνοιγμα προς τη θάλασσα του νότιου Ευβοϊκού. Από τους τέσσερις αρχαίους δήμους, η Προβάλινθος (με όνομα προελληνικής προέλευσης) πιθανότατα εντοπιζόταν στα νότια, ανατολικά από το σημερινό όρος Αγριελίκι, στην περιοχή του Μικρού Έλους και της σύγχρονης Νέας Μάκρης. Ένας άλλος, αταύτιστος μέχρι σήμερα αρχαίος δήμος, αυτός της Φηγαίας (ή των Φιγαιέων), ίσως εντοπίζεται στην περιοχή όπου ευρίσκονται το σύγχρονο Ζούμπερι και ο Άγιος Ανδρέας. Με αναφορές στις αρχαίες πηγές και τα επιγραφικά ευρήματα, επιχειρείται η σύντομη περιήγηση στα μνημεία τα οποία χρονολογούνται από την Νεολιθική Εποχή έως την ύστερη αρχαιότητα και έχουν ανακαλυφθεί και διερευνώνται στη σύγχρονη Νέα Μάκρη Αττικής.

Αρχαιολόγος Εφορείας Αρχαιοτήτων Ανατολικής Αττικής, ΥΠ.ΠΟ.Α.